Raport z innowacji pedagogicznej „Akademia Ekologiczna” realizowanej w roku szkolnym 2009/2010 w Zespole Szkolno-Przedszkolnym w Wojkowicach Kościelnych.

Innowacja realizowana była od września 2009 r. do czerwca 2010r. w ramach opracowanych założeń i harmonogramów w ramach zajęć pozalekcyjnych. Główne założenia oraz zaplanowane formy działań zostały zrealizowane. Poniższe zaplanowane cele innowacji zostały zrealizowane: 
• integrowanie uczniów Zespołu Szkół w Siewierzu i Zespołu Szkolno – Przedszkolnego w Wojkowicach Kościelnych,
• podnoszenie umiejętności interpersonalnych uczniów,
• uwrażliwienie uczniów na piękno przyrody, ale również na jej potrzeby,
• kształtowanie postawy szacunku wobec przyrody,
• kształtowanie poczucia odpowiedzialności uczniów za stan środowiska przyrodniczego,
• kształtowanie zachowań ukierunkowanych na ochronę środowiska naturalnego,
• kształtowanie nawyków proekologicznych w życiu codziennym,
• poznanie i zrozumienie przez uczniów współzależności elementów przyrody ożywionej i nieożywionej,
• dostrzeganie przez uczniów współczesnych zagrożeń przyrody i sposobów przeciwdziałania im,
• wdrażanie uczniów do poznawania przyrody poprzez bezpośrednie obserwacje oraz prowadzenie prostych badań laboratoryjnych, • wdrażanie uczniów do redagowania sprawozdań i artykułów,
• rozwijanie zainteresowań uczniów,
• zwiększenie atrakcyjności organizacji i metod nauczania.

Ewaluacja. Ewaluacja prowadzona była w formie ankietowania uczniów oraz rodziców i dotyczyła następujących obszarów:
• zgodność programu innowacyjnego z jego założeniami,
• atrakcyjność programu dla uczniów,
• osiągnięcie spodziewanych efektów,
• skuteczność stosowanych metod i form pracy.

1. Izba Leśna przy Nadleśnictwie Siewierz (wrzesień)
• Rajd pieszy przez tereny zielone do Nadleśnictwa Siewierz,
• Zajęcia warsztatowe w Izbie Leśnej,
• Zajęcia terenowe w pobliskim lesie,
• Ognisko integracyjne z pieczeniem kiełbasek i zabawami na świeżym powietrzu.
Uczniowie zapoznali się z florą i fauną najbliższej okolicy poprzez bezpośrednią obserwację przyrody. Obserwowali zmiany jakie zachodzą u roślin w okresie jesiennym. Poprzez obcowanie z przyrodą uczniowie stają się wrażliwi na piękno przyrody z którą pogłębiają więzi emocjonalne.
2. Ojcowski Park Narodowy (październik). Uczniowie poznali formy ochrony przyrody, jakimi są parki narodowe, osobliwości przyrodnicze Ojcowskiego Parku Narodowego oraz zapoznali się z historią i celem założenia Ojcowskiego Parku Narodowego. Uczniowie, na koniec wycieczki, w rozmowie z opiekunami stwierdzili, a ochrona środowiska naturalnego jest konieczna.
3. Międzynarodowe Miasteczko Edukacji Ekologicznej w Rogoźniku (listopad). Tematem przewodnim wizyty w tym ośrodku była „Woda źródłem życia; problem zanieczyszczenia wód”. Podczas tego wyjazdu uczniowie poznali i potrafili dostrzegać w terenie procesy degradacji, rekultywacji i zagospodarowania środowiska przyrodniczego; określili własną postawę wobec zagrożeń przyrody. Uczniowie nauczyli się przeprowadzać różnorodne ćwiczenia terenowe (np. pomiar zanieczyszczenia wody) oraz laboratoryjne, poznali obsługę sprzętu terenowego.
4. Zimowe zajęcia terenowe w lesie połączone z kuligiem. (styczeń). Uczniowie poznali rośliny i zwierzęta żyjące w lesie, budowę warstwową lasu oraz obserwowali zmiany, jakie zachodzą u roślin w okresie zimowym. Mieli okazję uczestniczenia w aktywnych formach spędzania czasu wolnego – kulig oraz pieczenie kiełbasek przy ognisku.
5. Akcja ekologiczna na terenie szkoły. W lutym i marcu przeprowadziliśmy akcję ekologiczną na terenie szkoły. Dodatkowe zadania z inicjatywą którego wyszli uczniowie. Konkurs na Ekorobota wykonanego z odpadów oraz zbiórka puszek. Zaangażowanie uczniów w akcję pozwala stwierdzić, że uczniowie są pozytywnie nastawieni do ekologii i ochrony środowiska. Rozwija się u nich świadomość ekologiczna i widzą potrzebę ochrony przyrody i jej respektowania.
6. Trasa rowerowa wokół zbiornika Pogoria IV. Wycieczka na rowerach oraz rolkach, która uświadomiła uczniom jak ważna jest rekultywacja terenów pogórniczych, zwłaszcza u nas na terenie śląska. Zbiornik Pogoria IV powstał po zalaniu kopalni piasku. Uczniowie mieli okazję obcować z przyrodą, aktywnie spędzać czas. Wycieczka ta odbyła się zamiast wyjazdu do rezerwatu przyrody: „Góra Chełm” i „Smoleń”. Ta wycieczka również pokazała uczniom konieczność ochrony środowiska naturalnego, ale jednocześnie propagowała zdrowy styl życia poprzez aktywne formy spędzania czasu wolnego.
7. Oczyszczalnia ścieków w Siewierzu. Uczniowie poznali sposoby ochrony wód przed zanieczyszczeniami oraz technologię biologicznego oczyszczania ścieków. Mieli możliwość poznania sposobów analizy laboratoryjnej ścieków oczyszczonych oraz wód powierzchniowych poniżej i powyżej wylotu ścieków już oczyszczonych do odbiornika. Dzięki tej wycieczce uczniowie przekonali się o konieczności ochrony środowiska naturalnego, jak również o konieczności oszczędnego gospodarowania zasobami wodnymi.
8. Ścieżka ekologiczna w Siewierzu, rzeka Czarna Przemsza. Uczestnicy zapoznali się z regulaminem ścieżki ekologicznej, zdobyli nowe wiadomości na temat rzeki Czarnej Przemszy oraz związanej z nią flory i fauny, dokonali pomiarów laboratoryjnych (pH gleby oraz wody w rzece).
9. Pustynia Błędowska. Wycieczka ta z powodu ciągłych opadów deszczu a następnie powodzi nie odbyła się.

Podczas wszystkich wyjazdów uczniowie dokonywali samodzielnych obserwacji przyrody, dostrzegali piękno środowiska naturalnego, a przez to pogłębiali więzi emocjonalne z przyrodą. Uczestnicy odczuwali potrzebę kontaktu z naturą oraz mieli świadomość przynależności do niej, mieli również możliwość integracji w grupie. Podczas wyjazdów i wyjść uczniowie przestrzegali zasad właściwego zachowania. Po każdej wycieczce uczniowie spotykali się wspólnie by podzielić się wrażeniami i napisać sprawozdanie z wycieczki. Po zakończeniu innowacji każdy uczestnik oraz jego rodzic wypełnił ankietę ewaluacyjną.
Badaniu poddano 20 uczniów oraz 18 rodziców. W wyniku analizy ankiet można stwierdzić, że sposób prowadzenia innowacji oraz forma wycieczek spotkały się z dużą akceptacją. Uczniowie wypowiadali się również jednogłośnie, że podczas realizacji innowacji było wiele okazji na zdobycie wiedzy i zawarcie nowych znajomości. Uczniowie w 100% stwierdzają, że należy dbać o środowisko, gdyż ludzie nie dbają wystarczająco o nie. Uczniowie są świadomi tego jak dorośli traktują przyrodę - 75% uczniów stwierdza, że ludzie raczej nie szanują środowiska. Udział w innowacji pomógł im uświadomić sobie, jak należy dbać o środowisko i co mogą zrobić dla przyrody. Potrafią również wytłumaczyć innym swoje stanowisko i przekonać ich do zmiany stosunku wobec przyrody. 90% uczniów przyznaje, ze wiedza zdobyta podczas zajęć przydaje im się w codziennym, życiu. Teraz zwracają większą uwagę na to co robią, by nie szkodzić przyrodzie, ale również obserwują innych ludzi. W wyniku badania rodziców można stwierdzić, iż są również zadowoleni z udziału swoich dzieci w tej innowacji. Jednogłośnie wypowiedzieli się, że realizacja innowacji była zgodna z założeniami i celami. Program był bardzo interesujący, a ich dzieci chętnie uczestniczyli w zajęciach.

Mocne i słabe strony innowacji:
Mocne strony programu innowacji:
• Różnorodne i ciekawe metody pracy z uczniami,
• Możliwość dokonywania obserwacji i eksperymentów bezpośrednio w przyrodzie,
• Duży nacisk na podniesienie świadomości ekologicznej uczniów oraz uwrażliwienie ich na piękno i potrzeby przyrody,
• Integrowanie uczniów dwóch szkół Zespołu Szkół w Siewierzu i Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Wojkowicach Kościelnych
• Wdrażanie uczniów do redagowania sprawozdań i artykułów,
• Kształtowanie nawyków proekologicznych w życiu codziennym.
Słabe strony programu innowacji: Pogoda - nie sprzyjająca aura - ciągłe opady deszczu i powodzie w okresie wiosennym była przyczyną zmian terminów wycieczek.
Wnioski:
Program innowacji pedagogicznej pod hasłem „Akademia Ekologiczna” został zrealizowany. Uczniowie wnioskują o podobne proekologiczne zajęcia w przyszłym roku szkolnym. Innowacja ta może być realizowana w kolejnym roku szkolnym.

14 czerwca odbyło się kolejne i ostatnie w tym roku szkolnym wyjście uczniów Zespołu Szkolno – Przedszkolnego w Wojkowicach Kościelnych oraz Zespołu Szkół w Siewierzu w ramach realizacji innowacji pedagogicznej „Akademia Ekologiczna”. Tym razem uczniowie przebyli ścieżkę przyrodniczą w pobliżu zamku w Siewierzu. Uczniowie poznali wiele cennych informacji na temat przyrody naszego miasta i okolic, rzeki Przemszy oraz flory i fauny z nią związanych, a także historii zamku Biskupów Krakowskich. Pogoda tym razem również nam dopisała i mile spędziliśmy czas integrując się z kolegami i koleżankami z Siewierza.

26 kwietnia 2010 r. w ramach innowacji pedagogicznej „Akademia Ekologiczna” wybraliśmy się wspólnie z uczniami Zespołu Szkół w Siewierzu nad zbiornik Pogoria IV. Celem wycieczki było zapoznanie ze sposobami rekultywacji terenu oraz z ideą tworzenia nowych ekosystemów na miejscach zdewastowanych. Zbiornik Kuźnica Warężyńska to najmłodszy i największy akwen Pojezierza Dąbrowskiego o silnie wydłużonym kształcie. Ciągnie się od jazu piętrzącego wodę od okolicy Pogorii III aż po odległe o 5 km Wojkowice Kościelne. Teren ten eksploatowany był przez Kopalnię Piasku KUŹNICA WARĘŻYŃSKA S.A., a jezioro zajmuje najniższą część wyrobiska popiaskowego. Rozmiary zbiornika to 8 km długości i 3 km szerokości (w najszerszym miejscu). Jego obwód to około 13 km. Zbiornik po całkowitym zalaniu będzie miał powierzchnię 560 ha. Zmieszczą się tutaj ok. 52 mln m³ wody, a maksymalna głębokość osiągnie 23 m. W środkowej zwężonej do zaledwie kilkuset metrów części akwenu znajdują się liczne wysepki, z których największa o powierzchni kilku hektarów jest oddzielona od zachodniego brzegu jedynie wąskim kanałem. Północna część jeziora to przepastne głębie. Część południowa jest znacznie płytsza, szczególnie w okolicy zachodniego brzegu znajdują sie rozległe płycizny. Akwen pełni funkcję zbiornika przeciwpowodziowego oraz rekreacyjnego. Lustro wody położone jest na wysokości 264 m n.p.m. Poziom wody początkowo podnosił się od 2 do 6 cm na dobę, głównie ze źródeł oraz rzek Czarna Przemsza i Trzebyczka. Piękna, słoneczna pogoda pozwoliła nam na korzystanie z atrakcji tego miejsca. Uczniowie korzystali z aktywnych form spędzania wolnego czasu jeżdżąc na rowerach i rolkach po przygotowanej do tego celu ścieżce i podziwiając przepiękny krajobraz tego miejsca. Większość z nas miała wreszcie okazję złapać pierwszą w tym sezonie opaleniznę.

W ramach innowacji pedagogicznej „Akademia Ekologiczna” uczniowie naszej szkoły wybrali się na wycieczkę do oczyszczalni ścieków „Zachód” w Siewierzu. Podczas wycieczki uczniowie poznali cele utworzenia oczyszczalni wraz z siecią kanalizacyjną, a także obejrzeli i poznali urządzenia i technologię oczyszczania ścieków. Oczyszczanie ścieków odbywa się w dwóch etapach: pierwszy z nich to doprowadzenie ścieków do oczyszczalni, drugi to oczyszczenie ich. Ścieki dopływające kanalizacją trafiają do pompowni głównej. Grube zanieczyszczenia są rozdrabniane na rozdrabniarce mechanicznej, a następnie pompowane są do węzła mechanicznego oczyszczania ścieków. Tam ścieki są oczyszczane na sicie mechanicznym. Pozostałości, tzw. skratki są odwadniane mechanicznie i gromadzone w szczelnym kontenerze, a dalej wywożone na składowisko odpadów. Następnie ścieki spływają do sprzężonego z sitem piaskownika poziomego, wytrącony piasek jest usuwany mechanicznie, odwadniany i gromadzony w szczelnym kontenerze. W kolejnym etapie ścieki zostają poddane oczyszczaniu biologicznemu w dwóch równoległych reaktorach osadu. W specjalnych komorach są zainstalowane zatopione mieszadła, natomiast na dnie są ułożone dyfuzory, do których tłoczone jest powietrze. Procesy zachodzące w reaktorze obejmują przede wszystkim eliminację związków organicznych ze ścieków. Oczyszczone ścieki są kierowane do odbiornika, tj. do rzeki Czarnej Przemszy. Nadmiar osadu, powstający w procesie oczyszczania ścieków, kierowany jest do przeróbki. Osad nadmierny, powstający w etapie biologicznym, jest podawany do dwóch zbiorników osadu. Tam jest napowietrzany i mieszany. Następnie podawany jest do prasy odwadniającej. Odwodniony osad może być odbierany przez wyspecjalizowane firmy bezpośrednio z oczyszczalni, bądź też czasowo magazynowany na wewnętrznym zadaszonym placu składowym. Wizyta w oczyszczalni ścieków uświadomiła uczniom trudny proces oczyszczania, ale przede wszystkim ukazała zasadność budowania takich obiektów. Uczniowie Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Wojkowicach Kościelnych z niecierpliwością oczekują przyłączenia swojej miejscowości do oczyszczalni w Siewierzu.